“Waar heb ik net twee uur naar zitten kijken?”, denk ik als de titelrol van de Sam Mendes film 1917 begint. Ik weet het niet. In de marketingstorm die de film aankondigde werd vooral benadrukt hoe knap het was dat de film in vrijwel één take was opgenomen. Dat het een cinematografisch hoogstandje was. Maar inhoudelijk?
Er gebeurt voor mijn gevoel inhoudelijk niet veel. Ook al is er een best indrukwekkende sterfscene en ook al zit de hoofdrolspeler er uiteindelijk helemaal doorheen. Sommige scenes zijn ook ronduit smerig en gruwelijk. Nee, ik zal niet verklappen welke. Je wil misschien zelf de film nog zien. Toch voel ik me na afloop bekocht. De film raakt me emotioneel niet. Het blijft allemaal nogal oppervlakkig. Bovendien wordt het einde bijna plichtmatig afgeraffeld.
Er zijn oorlogsfilms die veel meer weten te overtuigen. Zowel films over de Eerste als over de Tweede Wereldoorlog. Uitermate indrukwekkend is bijvoorbeeld de verfilming van het boek ‘Im Westen nichts neues’ gescheven door Erich Maria Remarque. Vooral de verfilming uit 1930 is een stilmakende aanklacht tegen oorlog (IMDb, publiek: 8,1, critici: 9,1). Daarbij vergeleken was de re-make met Ernest Borgnine uit 1979 maar een slap aftreksel van de film uit 1930.
Heeft Mendes met 1917 misschien teveel geleund op wat er technisch allemaal mogelijk is? Misschien wel. Dat techniek een regisseur niet in de weg hoeft te staan blijkt wel uit een film als bijvoorbeeld ‘Saving Private Ryan’. Vooral de eerste minuten zijn te gruwelijk voor woorden. Hier stond datgene wat technisch allemaal mogelijk was overduidelijk ten dienste van de film. Je maag draait bij bepaalde scenes bijna om. Het kost bijna moeite om te kijken. De gefilmde werkelijkheid is bijna net zo gruwelijk als de echte werkelijkheid.
Bij een film als ‘Saving Private Ryan’ staat de techniek het verhaal niet in de weg. De techniek ondersteunt het verhaal. Ook bij films als ‘Schindler’s List’ en Roman Polanski’s ‘The Pianist’ is dat het geval. Alledrie de films weten de kijker emotioneel diep te raken. Iets wat James Bond regisseur Mendes met zijn ‘1917’ niet gelukt is. In ieder geval niet bij mij.
De trailer van de film ‘Im Westen nichts neues uit 1930. Slechts 12 jaar nadat de vier jaar durende Eerste Wereldoorlog eindigde.
